Doğumdan
itibaren her iki gözü sağlıklı görsel uyarı alan çocuklar, bu iki gözden gelen
görüntüleri beyinde birleştirip tek bir görüntü olarak algılamayı öğrenir.
Bunun gelişimine engel olan her durum göz tembelliği (ambliyopi) ile
sonuçlanır.
Göz tembelliği, tek taraflı veya
çift taraflı görme keskinliğinde azalmadır.
Göz Tembelliğinin Nedenleri :
·
Gözlerde
kayma (şaşılık) olması,
· İki gözün gözlük numaralarının birbirinden çok farklı olması,
·
Görme
eksenini kapatacak göz kapağında düşüklük veya
·
Doğumsal
katarakt olmasıdır.
Göz
tembelliğinin nedeni şaşılık veya göz kapağında düşüklük ise
aile bu durumları genellikle fark eder ve çocuğunu göz doktoruna muayene
getirir. Hasta, tanısını alır ve gerekli tedavisi başlar.
Ancak, göz tembelliğinin nedeni iki
gözün gözlük numarası arasında farklılık veya yüksek gözlük numarası ise
çocuğun dış görünüşünde farklılık olmadığı için dışarıdan ailenin anlaması
mümkün değildir. Genellikle bu durumlarda, rutin göz muayenesi yapılmamışsa
çocuk geç tanı alabilir. Geç tanı gecikmiş tedavi demektir, bu da tedaviye zor
cevap verilmesi anlamını taşır.
Bu nedenle tüm çocukların 6. ay -1
yaş arası, 3. yaş ve 6. yaşında rutin göz muayenesi olması çok önemlidir.
Göz Tembelliğinin Tedavi Yöntemleri
Çocuklarda;
Erken tanı ve tedavi ile göz tembelliği
ile baş etmek mümkündür. Görme tembelliğinin çocukluğun erken ilk yıllarında
(8-9 yaş) tedavi edilebileceği kritik bir dönem vardır.
Öncelikle görme tembelliğine neden
olan hastalık tedavi edilir. Göz tembelliğinin cerrahi bir tedavisi yoktur.
Buna neden olan şaşılık veya göz kapak düşüklüğü ise, öncelikle bu durumlar
cerrahi ile tedavi edilir.
Gözlük ihtiyacı göz tembelliğine
neden ise hastanın gözlük tedavisi başlanır. Daha sonra hastanın yaşına ve
görme tembelliğinin derinliğine göre belirlenen sürelerle sağlıklı göze kapama
tedavisi planlanır.
Göz kapama tedavisinde yapışkanlı
göz kapatma pedleri ile iyi gören göz kapatılır ve kişinin tembellik olan gözü
kullanması sağlanır. Hekim tarafından önerilen sürenin sonunda görme
keskinliğinde artış miktarı saptanır. Kapama tedavisinin gün içindeki süresi ve
devam edilmesi gereken süre tekrar belirlenir. Düzenli takip ile görme
keskinliğinde artış sağlanmaktadır.
Yetişkinlerde;
Kritik yaş dönemi sonrası ve
yetişkin yaş grubundaki göz tembelliği olan hastalarda Nörovizyon tedavisi gibi
yöntemlerle olumlu sonuçlar bildirilmektedir.
Bu tedavide kişiye tekrarlayan
değişik kontrasta sahip görüntüler gösterilir ve görsel görevler verilir.
Bilgisayar programı tabanlı ve kişiye özel olan nörovizyon tedavisinin yetişkin
dönemde görme keskinliğini artırdığını belirten çalışmalar mevcuttur.
Nörovizyon Tedavisinde;
·
İlk seans
göz doktoru tarafından hastanede, daha sonra hastanın kendi evinde bilgisayar
kullanılarak yapılır.
·
Kişi,
bilgisayar ekranında gösterilen özel görüntüleri ve görevleri algıladığında,
bilgisayar faresini tıklayarak bilgisayara geri sinyal gönderir.
·
Hasta yanlış
görüntü sırasında tıklama yaparsa bilgisayar kişiyi uyarır.
·
Görsel
görevler doğru algılanana kadar tedavi seansları devam eder.
Tedavi seansları aynı gün olmaksızın
haftada 2 - 3 kez ve 30 - 40 dakika olarak yapılır. İki ay boyunca devam eder.
Tedavinin başlangıcında ve sonunda hekim, görme keskinliği düzeyini kontrol
eder.
Son yıllarda ise her iki göze ayrı
ayrı kontrast dengeli uyaranlar gönderen, özel tasarlanan video filmi veya
video oyunları kullanan dikoptik tedavilerle, özellikle yetişkin dönemdeki
hastalarda iyi sonuçlar bildirmektedir.
Fakat bu tedavi yöntemlerinin
kullanıma girmesi için daha çok güncel çalışma sonuçlarına ihtiyaç vardır.
Göz Tembelliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Göz tembelliği toplumun %2-4 'ünde
oldukça sık karşılaştığımız bir problemdir. Ancak, hayatın ilk yıllarında
tanındığı ve tedavi edildiği takdirde düzeltilebilen bir sorundur.
Çocuğun yalnızca görme keskinliğinde
değil derinlik algısında yani üç boyutlu görmede de problemlere neden olabilir.
Çocuğun ileriki hayatında meslek seçiminde bile karşısına bir sorun olarak
çıkabilir. Yapılan çalışmalarda bir travma sırasında sesin geldiği yöne kişinin
genellikle tembelliği olmayan iyi gözüyle baktığı ve iyi gören gözün hasar
aldığı bildirilmektedir.
Düzeltilebilir bir hastalık olan göz
tembelliğinin çocukluk döneminde rutin göz muayeneleri ile tanınması ve tedavi
edilmesi bütün bu nedenlerle çok önemlidir